چشم اندازي بر شهرستان درگزین

بسمه تعالی
به نام آنکه بی مثل و مثال است زبان در وصف حالش گنگ و لال است
نخست سپاس فراوان خداوند سبحان را که لطف و کرم خود را بی منت به تمام بندگان خود از جمله مردم فهیم، با فرهنگ و متدین بخش قروه درجزین ارزانی داشته است و سپس ما که در شناساندن جلوه های بی مانند دولت در جای جای این شهر و بخش در حد توان شکرگذار درگهش خواهیم بود گر چه :

از دست و زبان که بر آید کز عهده شکرش به در آید
« مقدمه»
در شناخت هر چیز و هر مکان دو عامل مهم را باید مد نظر داشت نخست گذشته یا سابقه تاریخی آن دوم وضعیت و موقعیت کنونی آن. در شناخت شهر قروه درجزین که اینک به عنوان مرکز بخش دست کم پنجاه روستا معروف است اگر به گذشته برگردیم و در لا به لای اوراق نگاشته شده ی گذشتگان کمی تعمق کنیم کافی است، آنگاه درخواهیم یافت که این شهر در گذشته های دور نیز همچون نگینی بر تارک منطقه می درخشیده است و در سالیان دراز نه تنها به عنوان یک مکان آباد، سرسبز و با طراوت خود نمایی می کرده بلکه در همین مدت در آغوش گرم خود صدف وار دردانه های علم و دانش را نیز می پرورانده است که در ادامه سخن به آن خواهیم پرداخت.

و اینک چند شاهد از گذشته های این شهر :
1- به قول احمد صابری همدانی مولف تاریخ مفضل همدان قدیمی ترین سند در معرفی قروه شاید اشعار (( ابوالفاء )) شاعر تازی سرای همدان باشد که در توصیف همدان و نواحی آن از قروه به عنوان قروذ نامه برده است که این اشعار در کتاب اخبار البلدان ابن الفقیه همدانی متوفا ی340 نسخه خطی مخصوص آستان قدس رضوی درج است و در اشعاری چنین می گوید :

                   و اخصص اماکن فیه کنت اعهدها                               فیحض منی علامات و آثار
                    و اربع بمرتبع کنا نعوذ به                                        قد اینعت فیه الذات اشجار
                    و شعب قروذ فیه کل مولقه                                     و فیه للهو اشجار و انهار

2- کتاب نزهه القلوب که در سال 730 ه.ق به وسیله حمدا... مستوفی نگارش یافته است که در این کتاب همدان را به پنج ناحیه تقسیم کرده است و در صفحه 81 در ناحیت چهارم آورده است. ناحیت چهارم اعلم- سی و پنج پاره دیه است : اشوند و ادمان و استوزن و نوار و قروک که معظم قرای آن که در متن فوق با کمی تخفیف و تصحیف به اسامی شوند و عمان و سوزن و نوار و قروه بر می خوریم که هماینک اسامی ذکر شده ابتدایی روستاهای همجوار این شهر قروه می باشند که در این صورت قروه در قرن هشتم دارای هزار خانوار بوده است.
3- و لغت نامه دهخدا نیز از قروه به عنوان محلی که دارای قنات های متعدد و محصولات متنوع و بخصوص صاحب دکانها و مغازه یاد کرده است.
4- در تاریخ مفصل همدان جلد اول احمد صابری همدانی از حداقل از سیزده روستای قروه و نیز از خود قروه نام برده که در آن علمای بزرگی زندگی می کردند و یا بعضاً مدارس حوزوی در آنجا دایر بوده است از جمله شوند - درجزین – رازین– سایان – سوزن – شاهنجرین – عمان – کاج – کرفس – نیر – نظام آباد و قروه.

موقعیت جغرافیایی
شهرستان درگزین در شمال غربی استان همدان در 49 درجه و 6./ دقیقه طول جغرافیا 35 درجه و 18 دقیقه و 30 ثانیه عرض جغرافیا در 80 کیلومتری شمال غرب همدان با وسعت 863 کیلومتر مربع از طرف شمال به استان قزوین و از طرف جنوب به شهرستان فامنین و از طرف مشرق به شهرستان ساوه و از مغرب به شهرستان رزن منتهی می شود که با ذکر مشخصات فوق می توان از این منطقه به عنوان یک نقطه اتصال مهم برای سه استان همدان – قزوین و مرکزی نام برد و این شهرستان توسط کوههای خرقان و رشته کوههای زاگرس احاطه گردیده است.

تقسیمات کشوری

در تقسیمات جدید کشوری این شهرستان به مرکزیت شهر قروه درگزین با مساحتی بالغ بر 307 هکتار و جمعیتی حدود 9540 نفر که از سال 1361 دارای شهرداری بوده و از یکی از مناطق قدیمی و تاریخی استان همدان به شمار می رود.

دهستانهای شهرستان درگزین

دهستان درجزین علیا به مرکزیت بخش شاهنجرین با مساحت 635 کیلومتر مربع وسعت و با 29 روستا و جمعیتی بالغ بر 17227 نفر

شايان ذكر مي باشد روستاي كرفس در دي ماه سال 1396 به شهر تبديل شد.

دهستان درجزین سفلی با 24 روستا و جمعیتی بالغ بر 13620 نفر به مرکزیت روستای درجزین با 207 کیلومتر مربع وسعت.

جمعیت
براساس سرشماری سال 1385 شهرستان درگزین 40299 نفر جمعیت دارد که 66/76% آن در روستاها و 45/23% آن در شهر سکنی دارند.

مشاهیر

قروه درگزین از دیر باز مهد علماء و عرفا و ادبای بزرگی بوده که نام آورترین آنها به شرح ذیل می باشد :

1-     ملا حسین قلی شوندی عارف و عالم ربانی

2-     عبید زاکانی شاعر و طنزپرداز

3-     آیت ا... حاج یوسف احدی هم حجره حضرت امام خمینی (ره)

4-     شیخ شهاب الدین مصطفوی سوزنی

5-     سید احمد درجزینی متخلص به کوثر

6-     حاج میرزا حسن کوچک سایانی

7-     حاج میرزا حسن بزرگ رازینی

8-     حاج ملا طاهر شاهنجرینی

9-     حاج میرزا ابوالقاسم ربانی

10- حاج میرزا غلامحسین شاهنجرینی

11- حاج میرزا عبدالرزاق عمانی

12- احمد فارسی زکریا همدانی صاحب کتاب مقیاس اللغه متوفا 395

13- شیخ عبدالحسین معروف به شیخ العراقین تهرانی

سرداران
شهرستان درگزین با تقدیم 156 شهید و ده ها آزاده و جانباز گامهای استواری در جهت اعتلای پرچم نظام مقدس جمهوری اسلامی برداشته است از جمله شهیدان بزرگی چون سردار شهید ابراهیم علی معصومی فرمانده گردان 27 محمد رسول ا... – سردار شهید ناصر عبدالهی فرمانده توپخانه 32 انصار الحسین (ع) و ...
راهها
شهرستان درگزین با توجه به اینکه در یک نقطه حساس جغرافیایی استان واقع شده است لذا از طریق چهار محور مواصلاتی مهم به استانهای هم جوار وصل می گردد.
1-    راه قروه به شهرستان رزن به طول 12 کیلومتر که قرار است در آینده نزدیک به صورت دو بانده اجرا گردد.
2- راه قروه به همدان از طریق روستای امیریه به طول 14 کیلومتر که به نوبه ی خود یکی دیگر از شریانهای حیاتی شهر و بخش قروه در ارتباط با دنیای بیرون می باشد.
3- راه قروه به شهرستان ساوه از طریق روستای اصله به طول 25 کیلومتر آسفالته که آن نیز یکی دیگر از راههای مهم ارتباط این بخش با استان مرکزی می باشد.
4-   راه قروه به نوبران از طریق روستای سنقر آباد و روستای کرفس که آن نیز می تواند یکی دیگر از راههای مهم مواصلاتی این بخش باشد که در توسعه اقتصاد و بخش کشاورزي، صنعتی و فرهنگی بخش نقش اساسی داشته باشد.
تجارت و بازار
قروه درگزین به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ در شمال استان همدان از دیرباز مورد توجه مردم اطراف منطقه و شهرستانها و روستاهای خارج از استان همجوار مانند آوج، آبگرم، نوبران، سردرود، خدابنده، کبودراهنگ، فامنین و ... بوده است به طوریکه شهرت آن در کتب قدیمی درج و زبانزد عام و خاص می باشدو به جرأت می توان گفت بازار قروه درجزین پس از بازار شهر همدان دومین مرکز تجاری معروف بوده است و با سابقه بیش از 150 سال و در حدود 2000 مغازه در صنفهای مختلف تولیدی و خدماتی سهم قابل توجهی را در رونق اقتصادی و صنعتی منطقه داشته است.شايان ذكر است قروه داراي يك بازار روز و بازار وليعصر مي باشد.

نمايي از بازار وليعصر شهر قروه درجزين

کارخانه ها و کارگاههای صنعتی

1-    کارخانه سیمان هگمتان با ظرفیت 6400 تن سیمان در روز و 700 نفر کارگر و مهندس که محصول آن به اقصی نقاط کشور و جهان صادر می شود.

      2- شرکت دشت کرفس با تولید محصولات تبدیلی مانند رب، خیار شور و ... در ایجاد شغل و خرید محصولات کشاورزان بسیار موثر بوده است .

3- وجود 90 کارگاه قاب سازی در روستای کاج که محصول این کارگاهها نیز بعضاً صادر می شود.

4- شرکت وحدت صابرین با تولید روزانه ؟ تن شن و ماسه و محصولات سیمانی در جهت تأمین مصالح ساختمانی منطقه نقش اساسی دارد.
5- این شهرستان با تولید محصولات صنایع دستی همچون فرش، جوراب گیوه، جوراب، نمد و ... یکی از مناطق مهم استان می باشد که از گذشته تا به امروز نه تنها مایحتاج مردم منطقه را تأمین کرده بلکه در صادرات نیز نقش داشته و در تأمین مخارج خانواده بسیار موثر بوده اند .

6- وجود 13 شرکت حمل و نقل کالا برای حمل محصولات تولیدی منطقه به اقصی نقاط کشور بطوریکه سهم قابل توجهی در صادرات غیرنفتی در استان دارد.

7-شرکت شکر صاف تولید ماهیانه 150000 تن شکر و تنها کارخانه است که دارای اتاق کنترل مرکزی با تولید شکر در حد استاندارد بین المللی است .

جاذبه های طبیعی و گردشگری

شهرستان درگزین با آب و هوای نسبتاً سرد زمستان و معتدل تابستان و با بارندگی مناسب زمینه مساعدی در ایجاد مناطق طبیعی زیبا را فراهم آورده است بطوریکه شاعرانی همچون نصرا... فانی ، کوثر درجزینی و ... به توصیف آن پرداخته اند که از جمله این مناطق :

1-    سنگرانکوه با طبیعت بکر جنگلهای زیبا و چشمه های زلال و گوارا منطقه بسیار جالبی برای گردشگران می باشد.

2-    دره بسیار زیبا و سر سبز زاکان

3-    جنگلهای طبیعی و زیبای روستای سوزن

4-    هفت چشمه میلاجرد قروه

5-    دشت سرسبز گلازور واقع در روستای کرفس

6-    باغهای زیبا و چشمگیر شوند

جاذبه های فرهنگی و مذهبی و آثار باستانی
1-   امامزاده اظهر : برج تاریخی امامزاده اظهر بن علی با گنبدی مخروطی و نوزده ترک مضرس از آثار قرن هشتم هجری به شمار می رود که بعدها در سال 1056 هجری قمری به فرمان شاه عباس دوم صفوی تعمیر و بار دیگر درسال 1329 شمسی مرمت شده است این بنا در تاریخ 1327/12/2به شماره 366 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

2- امامزاده هود : این بنای تاریخی در روستای ینگه قلعه از توابع دهستان درجزین و در 3 کیلومتری جنوب شرقی شهر رزن در کنار مزارع کشاورزی واقع شده است بقعه این امامزاده نیز مانند امامزاده اظهر بن علی دارای گنبد مخروطی بوده که در گذشته در اثر پدیده های طبیعی و حوادث غیر طبیعی فرو ریخته و به جای آن گنبدی نیم کره بر بالای بنا احداث شده است این برج 12 ترک موزون دارد و از بناهای قرن هشتم هجری است که با آجر،خشت، سنگ و گچ می باشد. این بنا در تاریخ 1327/12/2 به شماره 367 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

3-    امامزاده علمدار : که در روستای شنجور واقع می باشد.

4-    امامزاده قاسم : واقع در روستای پشتجین

5-    امامزاده شاهزاده عبدالله : واقع در روستای شوند.

6 - امامزاده پنج تن : در شهر کرفس واقع می باشد که این وجود مقدس از نوادگان امام زین العابدین (ع) می باشد.

7-    امامزاده شمس الدین : در روستای قراقیه که هر ساله در آنجا جشن برداشت محصول توسط روستائیان برگزار می گردد.

8-    امامزاده پاشالو : که در بالای کوه واقع در روستای سنقر آباد قرار گرفته است.

9-    حمام روستای نظام آباد : که این حمام جزو آثار باستانی استان ثبت گردیده است.

10- تپه باستانی کاج.

     11- مسجد روستای درگزین.

مسائل فرهنگی و آموزشی شهرستان درگزین

شهرستان درگزین از لحاظ فرهنگی یکی از مناطق پیشرو در استان بوده و هست و این مهم بیشتر به دلیل وجود مدارس حوزوی و پرورش علمای عظام در این مدارس از دیرباز تاکنون بوده و همینطور مدرسه دولتی به سال 1304 در شهر قروه تأسیس گردیده است بطوریکه مردم این خطه هم از علوم قدیم و دینی و هم علوم جدید و مدرسه دولتی برخوردار بوده اند فلذا در راستای ارتقاء علم و دانش جوانان این منطقه به مسائل زیر می توان اشاره نمود :

1- کتابخانه ها

الف – کتابخانه عمومی علامه دهخدا در شهر قروه درگزین.

ب- کتابخانه عمومی بخش شاهنجرین.

ج- کتابخانه عمومی شهر کرفس

2- حوزه علمیه

الف- حوزه علمیه برادران که از سال 1385 تأسیس و بعداً به ساختمان جدید و مستقل در 4 طبقه منتقل گردیده است.

ب- حوزه علمیه خواهران که در سال 1388 تأسیس شده و در سال 1389 طلبه خواهر پذیرش نموده است.

آموزش و پرورش

آموزش و پرورش منطقه قروه درگزین را می توان به عنوان یک نقطه عطف در شمال استان همدان نام برد زیرا اولین مدرسه دولتی در سال 1304 در شهر قروه درگزین تأسیس گردیده که شاید بتوان گفت پس از مرکز استان این مدرسه اولین محل آموزش جدید در استان بوده که به نوبه خود در ارتقاء علم و دانش و فرهنگ منطقه تأثیر بسزائی داشته است.

منطقه قروه درگزین دارای 142 واحد آموزشی به شرح ذیل می باشد :

1-         26 واحد پیش دبستانی

2-         52 واحد ابتدایی

3-         39 واحد راهنمایی

4-         15 واحد متوسطه نظری

5-         4 واحد پیش دانشگاهی

6-         3 واحد کارو دانش

7-         1 واحد استثنائی

8-         1 واحد آموزش از راه دور

9-         1 واحد متوسطه فنی و حرفه ای

دانشگاهها و مراکز آموزش عالی

الف- دانشگاه پیام نور واحد قروه درگزین با 5 رشته و با 214 دانشجو

ب- دانشگاه آزاد اسلامی مرکز قروه درگزین با 2 رشته و با 50 دانشجو

ج- احداث شعبه ای از دانشگاه بوعلی سینا (دانشکده مدیریت) در شهرستان درگزین

مركز فني و حرفه اي در رشته هاي مختلف: ماشین آلات کشاورزی – برق ساختمان – نقشه کشی ساختمان – سیم پیچی موتور – جوشکاری و ...

اماکن ورزشی
شهرستان درگزین گرچه از لحاظ فضاهای ورزشی بسیار در مضیقه می باشد ولی با این حال اماکن ورزشی ذیل جوانان این شهرستان را تحت پوشش خود قرار داده است :
1-    مجتمع فرهنگی،ورزشی کارگران با زمینی به وسعت 30000 متر مربع.

2-    زمین چمن فوتبال شهر قروه .

3-    سالن سرپوشیده پوریای ولی شهر قروه.

4-    سالن سرپوشیده شهدای شهر قروه.

     5-    سالن سرپوشیده روستای درگزین.

ادارات شهرستان درگزین

خوشبختانه شهرستان درگزین به لحاظ ادارات دولتی از زیر ساخت مناسبی برخوردار است زیرا این شهرستان با دارا بودن اداره آموزش و پرورش مستقل، شهرداری، اداره برق و ... که جدول آن به پیوست می باشد به طوری که 50 روستای اطراف و جمعیت شهر قروه از هر لحاظ در رفاه می باشند کمبودهای جزئی نیز با تلاش های پیگیر مسئولین منطقه در آینده نزدیک برطرف خواهد شد.

کشاورزی شهرستان درگزین

شهرستان درگزین با دارا بودن دشت های متعدد و بارندگی متناسب زمینه بسیار خوبی برای تولید محصولات کشاورزی و گلخانه های فراوان را دارا می باشد و لذا از این بابت می توان این شهرستان را به عنوان قطب کشاورزی در شمال استان همدان نام برد.

از جمله مناطق مناسب کشاورزی دشت بزرگ کرفس می باشد که سالیانه مقدار قابل توجهی گندم تولید و به سیلوهای استان تحویل می دهد ضمناً این شهر که تقریباً در 25 کیلومتری شمال غرب شهر قروه قرار دارد با جمعیتی معادل 5000 نفر در تولید سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، کلزا ، هندوانه و ... نیز یکی از مناطق تأمین کننده مایحتاج عموم استان می باشد همچنینی روستاهایی همچون شوند ، مزرعه گیودره ، سایان ، سنقر آباد ، منوچهر ، گل تپه ، حکان و ... نیز از قطبهای کشاورزی و دامداری این منطقه به شمار می روند که جدول پیوست آمار کشاورزی شهرستان درگزین را در سال 87-1388 نشان می دهد.

مجموع اراضی زیر کشت                                32257 هکتار                    28 % شهرستان

باغات                                            2100 هکتار                                 46 % شهرستان

دامهای موجود                                111000 رأس                              30 % شهرستان

دامداری شیری                         6 واحد                                        20 % شهرستان

وساله ﭙروری                                   9 واحد                                     24 % شهرستان

مرغداری گوشتی                               41 واحد                                   61 % شهرستان

تولید گوشت قرمز                                   26 % شهرستان

تولید گوشت سفید                               67 % شهرستان

تولید شیر                                            25 % شهرستان

تولید عسل                                               25 % شهرستان

سیب زمینی                      3000 هکتار                هرهکتار معمولاً 26 تن برداشت دارد.

آمار کشاورزی شهرستان درگزین در سال 87-88

ضمناً با توجه به وجود زمینهای مرغوب و استفاده بهینه از زمینهای موجود در شهرستان و تأمین آب مورد نیاز سد مخزنی شنجور قروه با حجم مخزن 0/5 میلیون متر مکعب در مجاورت روستای شنجور ساخته شده و در سال 96 به بهره برداري رسيد و آبگيري گرديدو سد خاکی تغذیه مصنوعی در مجاورت روستای درگزین ساخته و در سال 89 آبگیری گردیده هدف از احداث این سد تأمین سالانه 0/2 میلیون متر مکعب برای تأمین حق آبه های پائین دست و 0/3 میلیون مترمکعب جهت تأمین نیازهای شرب و صنعت است. سد از نوع خاکی سنگریزه ای با ارتفاع 29 متر و حجم خاکریزی 820 هزار مترمکعب می باشد.اجزای سد علاوه بر بدنه شامل کالورت انحراف که در آینده به سیستم آبگیری از سد تبدیل می شود و سیستم تخلیه سیلاب می باشد.

امور اقتصاد دارائی

شهر قروه درگزین به لحاظ اقتصادی یک مرکز بسیار مهم تجاری می باشد به طوری که از اقصی نقاط منطقه و شهرستانهای مجاور جهت تأمین مایحتاج خود به بازار این شهر مراجعه می نمایند و در کتاب تاریخ مفصل همدان نوشته احمد صابری و فرهنگ لغت دهخدا و سایر منابع به این ویژگی اشاره گردیده است.

امروزه نیز در کوچکترین روستاها مغازه های متعدد دایر گردیده است ولی باز هم شهر قروه این ویژگی بزرگ را از دست نداده است بلکه روز به روز بر رونق آن افزوده می شود و هم اکنون نیز از شهرهای آوج،رزن،دمق،روستاهای فامنین،نوبران،کبودراهنگ و ... جهت خرید کالا و یا فروش محصولات دستی خود به شهر قروه مراجعه می نمایند.

یکی از فاکتورهای مهم تشخیص ظرفیت اقتصادی و تجاری هر منطقه میزان دریافت مالیات بر درآمد می باشد که سالیانه درآمد مالیاتی شهرستان درگزین به شرح ذیل می باشد :

امور مالیاتی

شهرستان درگزین با توجه به میزان پرونده های تشکیل شده نسبت به ظرفیت سایر شهر ها از رشد بسیار مطلوبی از این حیث برخوردار بوده است به طوری که جمع پرونده های تشکیل شده در بخشهای مختلف مالیاتی قریب به 7000 پرونده می باشد.

از نظر میزان وصولی اداره مالیاتی این شهرستان توانسته در سال 87 با اعتمادی که بین مودیان صورت گرفته در مرحله وصول درآمد، بالغ بر 18 میلیارد ریال درآمد حاصل نماید بیش از سهمیه تعیین شده از طرف اداره کل مربوطه بوده است و همچنین در سال 88 این مبلغ به میزان 34% افزایش داشته است و در مجموع 4% کل وصولی استان را علاوه بر سهمیه تعیین شده تأمین نموده است و در بخش مالیات بر ارزش افزوده که از سیاستهای خوب مالیاتی است در سال 88 بالغ بر 16 میلیارد ریال به حساب شهرداری واریز گردیده که موجب رشد و شکوفایی و پیشرفت شهر در زمینه های مختلف شده است.

بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
1-    شهرستان درگزین دارای 5 مرکز بهداشت بوده که یکی از آنها در شهر قروه واقع است به طور شبانه روزی مشغول ارائه خدمات به مردم می باشد.
2-    تعداد 10 مرکز خانه بهداشت نیز در روستاهای شهرستان درگزین مشغول خدمات رسانی به مردم می باشند.
3-    در شهر قروه تعداد 2 داروخانه روزانه و یک داروخانه شبانه روزی و 1 داروخانه نیز در بخش شاهنجرین نیازهای داروئی بخش را تأمین می نماید.
4-    چندین پزشک خصوصی نیز در مطب های خصوصی خود مشغول طبابت و ارائه خدمت به مردم می باشند.
5-    1 مرکز زایشگاه و 3 مرکز دندانپزشکی در داخل درمانگاههای دولتی مشغول انجام وظیفه می باشند.
6-    آزمایشگاهی نیز در درمانگاه شماره 1 آماده خدمت و ارائه خدمت می باشد.
7- درمان بستر شهر قروه در بخش جنوبی شهر قروه ارائه خدمت می نماید.
8- آرمايشگاه مجهز آتاطب قروه كه در خيابان آيت اله احدي واقع شده است.

سایر امکانات موجود در شهرستان درگزین
1-    جایگاه پمپ بنزین در شهر قروه .
2-جایگاه CNG در شهر قروه.
3-    جایگاه CNG در بخش شاهنجرین.
4-    2 مرکز خدمات کشاورزی در روستای سایان و روستای درگزین.
5-    مرکز بسیج سپاه پاسداران در قروه و بخش شاهنجرین.
6-    گلخانه 60 هکتاری.
7-    تانکر سازی ماشینهای سنگین در روستای شاهنجرین.
8-    گلخانه تولید محصولات کشاورزی در روستای عمان.
9-    وجود تعداد قابل توجهی واحد های مرغداری گوشتی ، دامداری و گاوداری.
10- گاوداری 6000 راسی در روستای سنقرآباد